Gujarat Posts Best Information Portal
સ્વચ્છતા એ પર્યાવરણીય સંરક્ષણનો એક ભાગ છે! સ્વચ્છ રહેવાથી જ સ્વસ્થ જીવનની કલ્પના કરી શકાય છે. ભારતને સામનો કરતી મોટી સમસ્યાઓમાં એક ખુલ્લી શૌચ છે. ખુલ્લામાં શૌચ કરાવતા લોકોને કારણે થતી ગંદકી ઘણા રોગોને આમંત્રણ આપે છે, જેના પર રોકવું હિતાવહ છે! આજે આવી જ સ્વચ્છતા મહિલા યોદ્ધા કલાવતી દેવીની વાત કરો, જેણે લોકોને સ્વચ્છતા જાળવવા માટે ખુલ્લામાં શૌચક્રિયા વિશે જાગૃત કર્યા જ, પણ પોતાના પર ઘણા શૌચાલયો બનાવ્યા! ચાલો જાણીએ તેના સંઘર્ષશીલ જીવન વિશે ..
ગામની ગંદકી જોઇને સ્વચ્છતાનો વિચાર આવ્યો : કલાવતી દેવીનાં લગ્ન માત્ર 13 વર્ષની વયે થયાં હતાં. તે કાનપુરના રાજા કા પૂર્વા ગામે પતિ સાથે રહેતી હતી. રાજાના ગામને જોતા એવું લાગ્યું કે જાણે તે ગંદકીના ileગલા પર સ્થાયી થઈ ગઈ છે. તે ગામમાં એક પણ શૌચાલય નહોતું. 700 લોકોની વસ્તીવાળા આ મોટા ગામમાં ખુલ્લામાં શૌચ કરાવતા હતા.
જેના કારણે બધે ગંદકી હતી! આ જોઈને કલાવતી દેવીનું મન ખૂબ વ્યથિત થતું. જોકે કલાવતી દેવી ક્યારેય શાળાએ નહોતી ગઈ, પરંતુ તેમનામાં હંમેશા સમાજ માટે કંઇક કરવાની ભાવના હતી. કલાવતી દેવી તેમના ગામની હાલત જોઈ ન હતી, ત્યારબાદ તેણે પોતાના ગામને ખુલ્લામાં શૌચ મુક્ત બનાવવાની કામગીરી હાથ ધરી અને શૌચાલયો બનાવવાનું કામ શરૂ કર્યું.
આર્થિક અવરોધો અને વૈચારિક તફાવતો સાથે સંઘર્ષ : કલાવતીએ શૌચાલયો બનાવીને લોકોને ખુલ્લામાં શૌચથી મુક્ત કરવાની જવાબદારી ઉપાડી, પરંતુ ઠરાવ કર્યો, પણ તે સહેલું નહોતું! જો તેણીએ લોકોને શૌચાલયો બનાવવાનું કહ્યું હોત, તો લોકો તૈયાર ન હોત અથવા તેઓએ તેમની જમીન આપી હોત.
કોઈપણ જે તેની વાત સમજી લેતો હતો, તે નાણાકીય ખર્ચને કારણે પાછળ પડતો હતો! હવે કલાવતી આર્થિક પડકારોનો સામનો કરી રહી હતી! તે પોતે આર્થિક રીતે નબળી હતી. કલાવતીએ લોકોની વચ્ચે રઝળપાટ કરીને દરેક પૈસો એકત્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું અને ત્યારબાદ તે પૈસાથી શૌચાલયો બનાવવાનું કામ શરૂ કર્યું.
હજારો શૌચાલયો બનાવ્યા છે : કલાવતી દેવી તેમના જિલ્લા કાનપુરને ખુલ્લામાં શૌચથી મુક્ત બનાવવા માટે કટિબદ્ધ હતી. તેણીએ જાતે જ શૌચાલયો બનાવવાનું કામ શરૂ કર્યું હતું અને લોકોને શૌચાલય બનાવીને જાગૃત કરવાની કામગીરી કરી હતી. વ્યવસાયે ચણતર હોવાને કારણે, શૌચાલયોના નિર્માણમાં તેમને કારીગર સાથે કોઈ સમસ્યા નહોતી. તેણીએ આ કામ સતત કરવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું અને આજ સુધી તેણે જાતે જ 4000 થી વધુ શૌચાલયો બનાવ્યા છે.
કલાવતીનો સંદેશ “સ્વસ્થ રહેવા માટે સ્વચ્છતા જરૂરી છે” : સ્વચ્છતાનો સંદેશ આપતા કલાવતી કહે છે, “સ્વસ્થ રહેવા માટે સ્વચ્છતા ખૂબ જ જરૂરી છે! લોકોને સ્વચ્છતા પ્રત્યે જાગૃત કરવામાં થોડો સમય લાગ્યો, પણ મને ખાતરી છે કે જો લોકો આ પ્રયત્નોનું મહત્વ સમજે છે, તો આ કાર્ય ચોક્કસપણે આગળ વધશે! મારી ઇચ્છા સાચી થઈ છે! સ્વચ્છતા તરફ મારો પ્રયત્ન સફળ રહ્યો.
આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ 2020 માં કલાવતી જીએ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ટ્વિટર હેન્ડલ દ્વારા દેશવાસીઓને સંદેશ આપ્યો. તેમણે લખ્યું છે કે “સમાજને આગળ વધારવાના નિષ્ઠાવાન પ્રયત્નો કદી નિષ્ફળ જતા નથી! જો કોઈ કડવી ભાષા બોલે છે, તો તે બોલો! જો તમે તમારું લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માંગતા હો, તો પાછળ વળશો નહીં.
એવોર્ડ અને સન્માન : દેશના રાષ્ટ્રપતિ, રામ નાથ કોવિંદે 58 વર્ષીય કલાવતી દેવીને સ્વચ્છતા ક્ષેત્રે સમાજમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપવા બદલ આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિન 2020 નિમિત્તે નારી શક્તિ પુરસ્કારથી સન્માનિત કર્યા. તેમણે તે જ દિવસે વડા પ્રધાનના ટ્વિટર એકાઉન્ટ પરથી દેશવાસીઓને સ્વચ્છતા વિશે સંદેશ આપ્યો હતો. આ તેમના માટે સૌથી મોટા સન્માન છે!
લેખન સંપાદન : Gujarat posts Team ( ગુજરાતનું અગ્રેસર ન્યુઝ અને ઇન્ફોર્મેશન પોર્ટલ ) [તમે આ લેખ Gujaratposts.com ના માધ્યમ થી વાંચી રહ્યા છો,’આ લેખમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ માહિતી / સામગ્રી / ગણતરીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની બાંહેધરી નથી. આ માહિતિ તમને વિવિધ માધ્યમો એકત્રિત કરીને તમને મોકલવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ ફક્ત માહિતી પહોંચાડવાનો છે, કોઈ પણ ધર્મ કે સમુદાય ની લાગણીને ઠેસ પોહ્ચાડવાનો નથી.]
